Augusto Boal'ın 1970'lerde Brezilya'da başlayıp dünyanın farklı yerlerinde geliştirmeye devam ettiği Ezilenlerin Tiyatrosu; sosyal, toplumsal ve kültürel dönüşüm için kullanılan bir tiyatro türüdür. Forum Tiyatro, İmge Tiyatrosu, Görünmez Tiyatro gibi farklı yöntemler barındırır. Eleştirel Pedagojinin önde gelen isimlerinden Paolo Freireinin Ezilenlerin Pedagojisi kuramından yola çıkarak oluşturulmuştur. Değişmeye ve dönüşmeye açık olan bu metot, onu uygulayanlar sayesinde dünyanın değişmesine ve dönüşmesine aracı olma peşindedir. Boal, ezilenlerin poetikası, tiyatrosu ve estetiğini bir ağaca benzetir. Bu öyle bir ağaçtır ki Kaju ağacı gibi kökleri yerin altında yürür ve nereden çoğalacağı kestirilemez ama çoğalır. Bu anlamda ezilenlerin birbiri ile kuracağı dayanışma ve farklı ezilme biçimlerinin farkına varılması ve ezilmenin her türü ile mücadele sonucunda toplumun dönüşeceğini iddia eder.
Ezilenlerin tiyatrosu içinde geliştirilen yöntemler tiyatro sanatında yarattığı yapısal değişiklikten ziyade kattığı toplumsal etki-etkileşim ve eleştirelsellik bağlamında bir dönüşümü barındırır kendi içinde. Günlük hayatta karşılaştığımız sorunların toplamsal boyutunu, kendimizden yola çıkarak baskı dinamiklerini görmemize ve tanımlamamıza olanak sağlar. Ezen-ezilen, imtiyazlı-imtiyazsız ilişkisi üzerinden, toplumsal ve politik sorunlara dair yapılacak olan imge/forum tiyatrosu ile hem özgürleştirici hem de özneleşme süreci bireysel ve kolektif bir dönüşüm barındırır kendi içerisinde. Nihai olarak onarıcı ve dönüştürücü özgürleşme stratejileri içinde çözümlemeyi amaçlamaktadır. Ötekileştirici, ayrımcı ve ataerkil iktidar ilişkilerinin çözümlemesinde bir yöntem olarak değerlendirilebileceğini tartışmaktadır. Mekân ve iktidar birbirlerini kurarken; ayrımlarını, işlevlerini, söylemlerini vb. iktidar ilişkileri üzerinden şekillendirir. Beden de bu iktidar ilişkileriyle kurulurken, sporun yapıldığı yapılar bu ilişkilerden bağımsız değildir. Ezilme bütün tahakküm biçimlerinin bir bileşkesidir ve çok katmanlıdır; bu bağlamda kimlik de çok katmanlıdır. Ezilen olmak konumsal ve tavırsal bir durum olduğundan, ezilenin mücadele alanı da bu konuma ve tavra göre şekillenir. Bu bağlamda Ezilenlerin tiyatrosu içerisinde geliştirilen imge/forum tiyatrosu yöntemi-çalışmaları, ötekileştirici, ayrımcı ve cinsiyetçi iktidar ilişkilerinin bileşkelerini çözümleme-tartışma anlamında bir yöntem olarak değerlendirilebileceğini tartışmaktadır.
Savaş Ararat Kalkan
Lisans eğitimini mersin üniversitesi ziraat muhendisligi bolumunde tamamladi. Yüksek lisans eğitimine Mersin Üniversitesi Sinema bölümünde
devam ediyor; ayrımcılık, nefret söylemi ve toplumsal cinsiyet konulari uzerine çalışıyorum. 8 yıldır farklı tiyatro topluluklarında oyunculuk,
dramaturji, feminist tiyatro ve Ezilenlerin Tiyatrosu üzerine eğitimler verdi. Çeşitli sivil toplum örgütleri, dernekler ve üniversite
topluluklarına ayrımcılık, toplumsal cinsiyet, nefret söylemi, ırkçılık gibi konular üzerinden imge/forum tiyatrosu atölyeleri yürüttü.
Kaynaklar
